Στην καθημερινή μου πρακτική σαν Εργοθεραπεύτρια συχνά έρχομαι αντιμέτωπη με δηλώσεις γονέων σαν τις παρακάτω:

΄΄Ανησυχώ διότι το μωρό μου δεν ρολλάρει. Φαίνεται απαθή και θα μπορούσα να το χαρακτηρίσω τεμπέλικο μωρό΄΄

΄΄ Το δυόμιση ετών παιδί μου δεν μπορεί να πηδήξει΄΄

΄΄ Στο παιδί μου δεν αρέσει καθόλου να παίζει στην παιδική χαρά ενώ τα συνομήλικα παιδιά ξετρελαίνονται να τρέχουν και να παίζουν διάφορα κινητικά παιχνίδια΄΄.

Ο Μυϊκός Τόνος

  Τα παραπάνω μπορεί να οφείλονται στην ύπαρξη χαμηλού μυϊκού τόνου με αποτέλεσμα τα βρέφη και τα παιδιά αυτά να φαίνονται απαθή, ληθαργικά και πολλές φορές να χαρακτηρίζονται ακόμη και τεμπέλικα.

  Μυϊκός τόνος είναι η ποσότητα της αντίστασης που έχουμε σε παθητική κίνηση, συνδέεται με την ελαστικότητα των μυών (οι μυς είναι σαν ελατήριο) και χρειαζόμαστε αρκετό μυϊκό τόνο για να διατηρήσουμε σωστή στάση και ευθυγράμμιση ενάντια στη βαρύτητα αλλά όχι τόσο ώστε να γινόμαστε άκαμπτοι ή δύσκαμπτοι (υψηλός μυϊκός τόνος).

  Ο μυϊκός τόνος δεν ταυτίζεται με τη δύναμη. Ο τόνος είναι η κατάσταση του μυός σε ηρεμία και ελέγχεται από τον εγκέφαλο ο οποίος αυτόματα προσαρμόζει τον μυϊκό τόνο ανάλογα με τις πληροφορίες που δέχεται από τους μυς και το περιβάλλον. Η δύναμη σχετίζεται με τον αριθμό των μυϊκών ινών που καλούνται να δραστηριοποιηθούν και είναι εκουσίως ελεγχόμενη.

  Οπότε η αύξηση της μυϊκής δύναμης δεν συνεπάγεται αλλαγές στον μυϊκό τόνο. Ωστόσο σε ένα παιδί με χαμηλό μυϊκό τόνο μπορούμε να βελτιώσουμε την σταθερότητα των αρθρώσεων του αυξάνοντας τη δύναμη των μυών που περιβάλουν τις συγκεκριμένες αρθρώσεις.

  Ο παθολογικά χαμηλός μυϊκός τόνος είναι γνωστός σαν υποτονία και μπορεί να οφείλεται σε διάφορες αιτίες όπως σε μεταβολικές ή νευρομυϊκές διαταραχές και συνήθως τα παιδιά αυτά έχουν πρώιμη αναγνώριση και διάγνωση. Από την άλλη μεριά τα βρέφη και τα παιδιά με χαμηλό μυϊκό τόνο (στα όρια του φυσιολογικού) δεν παρουσιάζουν περιγεννητικά προβλήματα ούτε μπορούν να διαγνωστούν με υποτονία. Συνήθως παρουσιάζουν μια συστάδα ήπιων προβλημάτων κατά την πορεία της ανάπτυξής τους και για το λόγο αυτό γίνονται αντιληπτές οι δυσκολίες τους κυρίως με την ένταξη τους στο σχολικό περιβάλλον.

 

Αναπτυξιακές ενδείξεις για την ύπαρξη χαμηλού μυϊκού τόνου.

  Στα βρέφη και τα παιδιά με χαμηλό μυϊκό τόνο ίσως να παρατηρούνται κάποια από τα παρακάτω χαρακτηριστικά

• Αυξημένο εύρος κίνησης δηλ. υπερέκταση σε αρθρώσεις π.χ. των αγκώνων, των γονάτων και των δαχτύλων (μετακαρπαφαλαγγικές)              

Υπερεκτάσεις σε γόνατα και αγκώνες αντιστοίχως (φωτό 1 & 2)

 

 

• Καθυστερημένα κινητικά ορόσημα π.χ. άργησε να περπατήσει, να σταθεί όρθιο.

• Απουσία συγκεκριμένων αναπτυξιακών κινητικών δεξιοτήτων όπως ρολλάρισμα, μπουσούλημα.

• Παρουσία πτερυγοειδούς ωμοπλάτης κυρίως μετά τους 18 μήνες (χαμηλός μυϊκός τόνος στην ωμική ζώνη)

• Περίεργο μπουσούλημα με τα γόνατα να μην απομακρύνονται από τα ισχία (μειωμένη έκταση του ποδιού λόγω μειωμένης ενεργοποίησης των εκτεινόντων των ισχίων).

• Προτεταμένη κοιλίτσα (σαν λόρδωση) κυρίως μετά τα 3 λόγω μειωμένης ενεργοποίησης κοιλιακών μυών.

• Δυσκολίες στην ισορροπία.

• Κάθισμα σε θέση w στο πάτωμα (λόγω αδυναμίας του κορμού).

• Απαραίτητη η υποστήριξη και η βοήθεια (κυρίως σε βρέφη) για να μετάβουν από μια θέση σε άλλη (π.χ. από καθιστή σε όρθια).

• Αδεξιότητα π.χ. σκοντάφτει και πέφτει εύκολα πάνω σε αντικείμενα ή ανθρώπους

• Αδυναμία στις λαβές.

• Δυσκολία σε χρωμάτισμα, γράψιμο και άλλες δραστηριότητες λεπτής κίνησης.

 

• Κακό στασικό έλεγχο π.χ. δεν διατηρούν ήρεμη καθιστή θέση, κουνιούνται συνεχώς, συγκρατούν το κεφάλι με το χέρι όταν γράφουν, κουράζονται εύκολα

 

• Δυσκολίες σε κινητικές δραστηριότητες όπως αθλήματα και κινητικά παιχνίδια

• Δυσκολία στο να χρησιμοποιήσουν καλαμάκι, να διατηρήσουν κλειστά χείλη, να παίξουν με σφυρίχτρες και ίσως δυσκολίες στο λόγο και στην ομιλία καθώς και στη σίτιση.

Σύντομες συμβουλές για ενίσχυση της μυϊκής ενεργοποίησης.

Για νεογέννητα και βρέφη:

 

• Προσέχουμε τον τρόπο που τα σηκώνουμε, ρολλάροντας πρώτα στο πλάι και όχι τραβώντας τα κατευθείαν από τα χεράκια.

• Κατά τη σίτιση από το μπουκάλι προσέχουμε το κεφαλάκι είναι στη μέση γραμμή του σώματος και τα αυτιά στην ευθεία με τους ωμούς για να προάγουμε την στοματοκινητική λειτουργία.

• Χρησιμοποιούμε την πρηνή θέση (στην κοιλιά) με υποστήριξη (PROPPING) εάν χρειάζεται (βάζοντας μια τυλιγμένη πετσέτα κάτω από τις μασχάλες) και προωθώντας τις περιστροφές (PIVOTING) και τις μεταφορές βάρους του βρέφους.

• Ενθαρρύνουμε το βρέφος από ύπτια θέση να παίζει με τις πατουσίτσες και τα ποδαράκια για ενίσχυση των κοιλιακών μυών.

 

Για τα μεγαλύτερα παιδάκια:

• Παιχνίδια ιππαστί όπως αλογάκια, ποδηλατάκια, αμαξάκια που τα σπρωχνουν με τα ποδαράκια τους

• Κάνουμε παιχνίδια από γονυπετή και ημιγονυπετή θέση προωθώντας σταθερότητα στα ισχία

• Μπουσούλημα και έρπην καθώς και τα περπατήματα των ζώων όπως της αρκούδας ρίχνοντας βάρος στα χέρια

​

• Δραστηριότητες και άσκησες με ελβετική μπάλα όπως να διατηρώ την καθιστή μου θέση , να χοροπηδώ, να πετάω μπαλάκι, να προσπαθώ να την περάσω από πάνω περπατώντας στα χέρια.

• Ζωγραφική σε πίνακα (ενδυνάμωση ωμικής ζώνης)

 

Περισσότερες δραστηριότητες και προτεινόμενα παιχνίδια θα αναλυθούν με λεπτομέρεια σε άλλα άρθρα ανάλογα με το τι προτείνεται για κάθε ηλικία.

Πολλές από τις παραπάνω πληροφορίες είναι από το βιβλίο “Why motor skills matter”, Tara Liddle, 2004, MacGraw-Hills, New York.

Το ασπρόμαυρο φωτογραφικό υλικό είναι : Magrun,M.(1996), ‘’Sensory-Motor Integration in Learning Disabilities’’, Albuquerque: Clinician’s View